حرکات مضحکانه و آزار دهنده متکبرین

امام کاظم علیه السلام : لِأَنَّ اللَّهَ جَعَلَ التَّوَاضُعَ آلَهَ الْعَقْلِ وَ جَعَلَ التَّکَبُّرَ مِنْ آلَهِ الْجَهْل‏؛ خداوند متعال، تواضع را وسیله عقل و تکبر را وسیله جهل قرار داده است.تحف العقول ص ۳۹۶

در این بخش قصد داریم چندین نمونه از متداول ترین حرکات نمایشی افراد خود بزرگ بین متکبر را بررسی کنیم.

• وَلَا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحًا إِنَّکَ لَن تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَن تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا؛ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ، ﺑﺎ ﺗﻜﺒّﺮ ﻭ ﺳﺮﻣﺴﺘﻲ ﺭﺍﻩ نرو ﻛﻪ ﺗﻮ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻰ  ﺗﻮﺍﻧﻲ [ ﺑﺎ ﻗﺪم ﻫﺎﻳﺖ ]ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﺸﻜﺎﻓﻲ ، ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﺩﺭ ﺑﻠﻨﺪﻱ ﻗﺎﻣﺖ ﻧﻤﻰ  ﺗﻮﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﻮﻩ ﻫﺎ ﺑﺮﺳﻲ.اسراء آیه ۳۷

برخی افراد زیبا اندام مانند بدن سازها یا افراد مشهور وغیره بهنگام قدم زدن، طوری راه می روند که گویی پادشاه هستند! این افراد سر خود را بیش از حد بالا می برند، سینه ی خو را جلو انداخته و شانه های خود را به طرز خاصی تکان می دهند که بخوبی خودنمایی کنند.

• ألا اُخبِرُکُم بالمَجنونِ حَقِّ المَجنونِ ؟ قالوا : بَلى یا رسولَ اللّه ِ . قال : (إنّ المَجنونَ حَقَّ المَجنونِ) المُتَبَختِرُ فی مِشیَتِهِ ، النّاظِرُ فی عِطفَیهِ ، المُحَرِّکُ جَنبَیهِ بمَنکِبَیهِ؛ آیا شما را آگاه نسازم که دیوانه حقیقى کیست؟ عرض کردند: بفرمایید، اى رسول خدا(ص)! فرمود: [دیوانه حقیقى ]کسى است که با تبختر (و گردنفرازی) راه مى رود و متکبّرانه مى نگرد و پهلوهایش را با شانه هایش حرکت مى دهد.الخصال : 332/31

از آنجایی که افراد خود بزرگ بین، مردم را حقیر می شمارند، از اینرو به حرف های آنان توجهی نمی کنند؛ هنگامی که مردم با آنها سخن می گویند، با تکبر و بی اعتنایی روی خود را برمی گردانند و بی اهمیتی خود را نسبت به سخن آنان نشان می دهند.

• وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ؛ با تکبّر و بی‌اعتنائی از مردم روی نگردان. لقمان آیه ۱۸

در واقع این افراد آنچنان از خود بزرگ بینی باد می کنند که گاهی بزور جواب سلام دیگران را می دهند و همیشه منتظر این هستند که دیگران برای سلام و احوال پرسی به حضور آنها مشرف شوند.

هرگاه به مجلسی دعوت شوند، دوست دارند در صدر مجلس قرار بگیرند و اگر به علت کمبود جا، در پایین مجلس بنشینند، احساس ناراحتی می کنند.

• إِنَّ مِنَ التَّوَاضُعِ أَنْ یَرْضَى الرَّجُلُ بِالْمَجْلِسِ دُونَ الْمَجْلِسِ وَ أَنْ یُسَلِّمَ عَلَى مَنْ یَلْقَى وَ أَنْ یَتْرُکَ الْمِرَاءَ وَ إِنْ کَانَ مُحِقّاً وَ لَا یُحِبَّ أَنْ یُحْمَدَ عَلَى التَّقْوَى؛از تواضع است که انسان به پایین مجلس رضایت دهد، به هر کس بر مى خورد سلام کند، مجادله را رها کند اگر چه حق با او باشد و دوست نداشته باشد که او را به تقوی و نیکوکاری ستایش کنند. بحارالأنوار (ط-بیروت) ج ۷۲، ص ۴۶۵ ، ح ۴

با حرکات نمایشی متکبرانه، هیچکس به عزت و بزرگی دست پیدا نمی کند. عزت و بزرگی همراه با تواضع و فروتنی است. انسان هرچه افتاده تر باشد، بالاتر می رود.

هرچه تکبر بیشتر نمایان شود، آن شخص در نزد مردم منفورتر خواهد بود و هر چه تواضع بیشتر نمایان شود، آن شخص در نزد مردم محبوب تر و عزیز تر خواهد بود.

• الامام صادق علیه السلام : مَن بَرِئَ مِن الکِبرِ نالَ الکَرامَةَ؛ هر که از تکبّر پاک شود، به بزرگوارى دست یابد.بحار الأنوار : 78/229/5